Op het eerste gezicht kan Aikido lijken op één verenigde krijgskunst, maar dit is verre van het geval. Aikido bestaat in feite uit vele stijlen – elk met de nadruk op verschillende ontwikkelingen van Aikido en levensfases van oprichter Ueshiba Morihei. Voor iemand die Aikido wil beginnen of zelfs iemand die al goed thuis is in een bepaalde stijl, kan het verwarrend zijn om de stijlen van elkaar te onderscheiden.
Een deel van Aikido’s kracht is niet alleen de verscheidenheid aan interpretaties, maar ook de vitaliteit binnen de verschillende stijlen. Ueshiba bleef zijn kunst gedurende zijn hele leven ontwikkelen en aanscherpen; veel van de Aikido stijlen ontlenen hun kenmerken uit een bepaalde periode van het leven van de grondlegger. Vaak voortgezet door prominente studenten en een bepaald aspect van Ueshiba’s leringen.
In dit artikel gaan we kijken naar drie prominente stijlen – Aikikai, Yoshinkan en Shodokan. Kort kijkend naar hoe elk werd opgericht en hun unieke kenmerken.
Aikikai Aikido
Aikikai wordt door velen beschouwd als de stijl die Ueshiba Morihei’s onderwees in de laatste fase van zijn leven. Het opereert vanuit Kodokan, de honbu dojo die Ueshiba in 1931 oprichtte. Het wordt nu geleid door zijn kleinzoon Ueshiba Moriteru, zijn tweede Doshu (Meester van de Weg). De Aikikai organisatie werd erkend door de Japanse regering in 1940, waarbij Ueshiba Morihei direct betrokken was tot zijn dood in 1969. Dit betekent dat naarmate hij zijn krijgskunst bleef ontwikkelen, ook de stijlen van Kodokan’s vele leraren zich met hem ontwikkelden. Dit heeft ertoe geleid dat Aikikai als orthodox Aikido wordt beschouwd; trouw aan de geest van Ueshiba’s vechtsporten, maar ook met een zeer divers scala aan technische stijlen – reflecties van de vele interpretaties van opeenvolgende leraren. Een overeenkomst is echter dat de focus op niet-competitieve training en zelfontwikkeling ligt. Hiermee nam Ueshiba Morihei’s afstand van de traditionele krijgskunsttradities waaruit zijn kunst ontsproten is. In plaats daarvan ligt de nadruk van Aikikai op coöperatieve training en zelfverbetering, waarbij vrede en harmonie het ultieme doel zijn.
Yoshinkan Aikido
Yoshinkan Aikido wordt soms “Hard Aikido” genoemd in vergelijking met meer orthodox Aikido. Het werd opgericht in 1955 door een van de studenten van Ueshiba Morihei – Shioda Gozo. Shioda Shihan begon zijn opleiding bij Ueshiba in 1932 en trainde acht jaar onder hem. Door deze vooroorlogse training lijkt Yoshinkan aikido veel op het vooroorlogse (hardere) Aikido en is daarom een stuk dichter bij de koryu en aikijujuitsu technieken waarvan Aikido is afgeleid. Shioda Sensei’s latere ervaringen als soldaat en vervolgens het apart oprichten van zijn dojo van Ueshiba benadrukt het “harde” karakter van deze stijl. Het is verkeerd om dit te zien als een opsplitsing in een nieuwe krijskunst, omdat beide stijlen zich onafhankelijk ontwikkelden in de moeilijke tijden na de Tweede Wereldoorlog. Aikikai ontwikkelde zich na de oorlog meer als geweldloze bewegingsvorm waarbij het beschadigen van de tegenstander als onethisch beschouwd wordt.
Tegenwoordig is Yoshinkan beroemd om zijn associatie met Tokyo Metropolitan Police. Leden van dit politie corps ondergaan een zeer intensieve eenjarige training bij Yoshinkan honbu dojo in de wijk Shinjuku, Tokio. De cursus heeft aandacht gekregen door middel van Robert Twigger boek ‘s, Angry White Pyjama (1997). Alhoewel Aikikai en Yoshinkan dezelfde wortels en principes delen is Yoshinkan’s filosofie is meer confronterend en martiaal, echter blijft ook Yoshinkan aikido toegewijd aan niet-competitieve training en ishet net als Aikikai niet voorzien van sparring. Wel kennen beiden stijlen een vrije vorm, jiyu-waza. Yoshinkan-studenten oefenen normaal gesproken niet de randori- vrije vorm die in andere stijlen van aikido voorkomt.
Shodokan Aikido
Shodokan is een stijl opgericht door een andere van Ueshiba’s vooroorlogse studenten; Tomiki Kenji. Tomiki Shihan studeerde van 1926 tot de vooroorlogse periode bij Ueshiba Morihei, maar trainde ook onder Judo’s oprichter Kano Jigoro. Hij ontving zijn8e dan in Aikido in 1940 en zijn 8e dan in Judo in 1978. Officieel richtte Tomiki Kenji Shodokan op in 1967, maar het werd hoogstwaarschijnlijk eerder ontwikkeld door zijn werk aan de Waseda University als professor en leraar van zowel Aikido als Judo.
De invloed van Kano’s methodologie achter het ontstaan van Judo is duidelijk te zien in Tomiki’s Shodokan Aikido – van bijzonder belang zijn de stijlen die de nadruk leggen op het ontwikkelen van technieken door middel van competitief sparren. Dit is iets dat de stijl op gespannen voet heeft gezet met veel andere Aikido-stijlen. Vanuit shodokan’s oogpunt stelt competitieve randori het mogelijk om hun eigen vaardigheden te testen tegen het volledig weerstaan van tegenstanders in verschillende contexten. Dit werkt in harmonie met kata om een manier van leren te creëren op basis van sterke theorie en praktijk. Het is een veel voorkomende misvatting dat randori-competitie het doel is van Shodokan Aikido, in feite bestaat randori-training om je dagelijkse training te versterken, net als jigeiko in Kendo. Competitieve shiai (wedstrijd) is geen vereiste.
Ten slotte
Aikido is een zeer filosofische krijgskunst. Alhoewel het gezien wordt als moderne budo heeft het zijn wortels in Daito-ryu jujutsu. Het huidige Aikido is ontwikkeld van generatie op generatie en door zeer tumultueuze perioden van de geschiedenis. Dit resulteert in een breed scala aan interpretaties op basis van de grondbeginselen. Als we alleen al kijken naar de drie hoofdstromingen van Aikido, kunnen we zien hoe divers de leringen van Ueshiba Morihei zijn. Zelfs binnen de drie hoofd stromingen zijn verschillende interpretaties en uitvoerigsvormen te vinden. Misschien is het als beoefenaar interessant om te zien wat de verschillende stijlen bieden en hoe hun principes onze eigen ontwikkeling ten goede kunnen komen. Tijdens het leven van grondleger Ueshiba Morihei, is de Budo vorm, die hij pas in de laatste fase van zij leven Aikido noemde, sterk onderhevig geweest aan zijn persoonlijke ontwikkeling. Deze dynamiek leeft voort in zijn unieke krijgskunst.
Deze blog is gebaseerd op, en vertaalt uit The Ways of Aikido van webblog.tonado.com uit 2018.
